IEC 60079-1 STANDARDI PATLAMAYA KARŞI KORUMA (ALEVSIZSIZDIRMAZ) TERİMLERİ
Patlayıcı ortam
Tutuşma sonrasında kendiliğinden sürdürülebilen alev yayılmasına yol açan; gaz, buhar, toz, elyaf veya havadaki parçacıklar biçimindeki yanıcı maddeler ile havanın atmosfer şartlarındaki karışımı
Patlayıcı toz ortamı
Tutuşma sonrasında kendiliğinden sürdürülebilen alev yayılmasına yol açan; toz veya havadaki parçacıklar biçimindeki yanıcı maddeler ile havanın atmosfer şartlarındaki karışımı
Patlayıcı gaz ortamı
Tutuşma sonrasında kendiliğinden sürdürülebilen alev yayılmasına yol açan; gaz veya buhar biçimindeki yanıcı maddeler ile havanın atmosfer şartlarındaki karışımı.
Patlayıcı deney karışımı
Elektriksel teçhizatın patlayıcı gaz ortamlarında deneyden geçirilmesi için kullanılan belirli bir patlayıcı karışım
Bir patlayıcı gaz ortamının tutuşma sıcaklığı
Hava ile gaz veya buhar karışımı oluşumunda bir yanıcı maddeyi tutuşturacak, IEC 60079-4’te belirtilen şartlardaki ısınan yüzeyin en düşük sıcaklığı
Toz tabakasının tutuşma sıcaklığı
Bir sıcak yüzey üzerinde belirtilen bir kalınlıktaki toz tabakasında tutuşmanın meydana geldiği sıcak yüzeyin en düşük sıcaklığı
Normal çalışma
Kendi tasarım özellikleriyle elektriksel ve mekanik olarak doğrulanan ve imalâtçı tarafından belirtilen sınırlar içerisinde kullanılan teçhizatın çalışması.
Arızalı eleman
Patlayıcı korumayla ilgili olarak amaçlanan fonksiyonunu yerine getirmeyen teçhizat veya bileşenler.
Nadir olan arıza
Sadece nadir durumlarda olacağı bilinen ariza tipi. Ayrı olarak bir tutuşma kaynağı yaratmayan ancak birlikte bir tutuşma kaynağı yaratan iki bağımsız önceden tahmin edilebilen iki arıza tek bir nadir arıza olarak kabul edilir
En yüksek yüzey sıcaklığı
En olumsuz çalışma şartlarında (ancak belirtilen toleranslar içerisinde), bir elektriksel teçhizatın yüzeyinde veya herhangi bir bölümünde erişilen en yüksek sıcaklık.
Beyan değeri
Bir bileşen, cihaz veya teçhizatın belirtilen çalışma şartıyla ilgili olarak genellikle imalâtçı tarafından tayin edilen nicelik değeri.
“d” tipi koruma (alevsızdırmaz mahfaza)
İçerisine patlayıcı ortamı tutuşturabilen bölümlerin yerleştirildiği, patlayıcı bir karışımın iç patlaması sırasında ortaya çıkan basınca dayanabilen ve etrafındaki patlamanın patlayıcı ortama iletilmesini önleyen mahfaza
Hacim
Alevsızdırmaz muhafazanın toplam iç hacmi (Brüt hacim). Ancak, içindekilerin işletmede gerekli olduğu mahfazalar için göz önüne alınan hacim geriye kalan serbest hacim net hacimdir.
Alevsızdırmaz bağlantı (Flame proof Joint) (Alevyolu)
Bir mahfazanın iki bölümünün ilgili yüzeylerinin veya mahfazaların bağlantı yerinin bir araya geldiği ve mahfazanın etrafında patlamanın patlayıcı ortama iletilmesini önleyen yer
Uzun alevyolu -Alevsızdırmaz bağlantının (Alevyolunun ) genişliği L
Kapak-Gövde bağlantısı yapılarak cıvataları sıkıldığında, muhafazanın iç tarafından dış tarafına alevsızdırmaz bağlantı (Kapak-gövde birleşimi) (joint) boyunca olan en kısa yolKısa Alev yolu - Mesafe l (Küçük L)
Ekin genişliği L, alevsızdırmaz mahfazanın bölümlerini monte etmede bağlayıcıların geçişi için amaçlanmış delikler tarafından kesildiğinde aleve dayanıklı ek boyunca olan en kısa yol.
Alevsızdırmaz bağlantının aralığı (Gap of Flameproof Joint)
Elektriksel donanım muhafazası monte edildiğinde bir alevsızdırmaz bağlantının ilgili yüzeyleri arasındaki mesafe. Silindirik yüzeyler ve silindirik ek oluşturmak için aralık silindirik bileşen ile delik çapları arasındaki farktır
En büyük deneysel emniyet aralığı MESG (patlayıcı karışım için)
IEC 60079-1’de belirtilen şartlarda yapılan 10 deney sırasında patlamanın iletilmesini önleyen 25 mm genişliğinde bir ekin en büyük aralığı (Maximum gap)
Mil
Dönme hareketinin iletilmesi için kullanılan dairesel kesitli bölüm.
Çalışma çubuğu
Dönen veya doğrusal veya bu ikisinin kombinasyonu olabilen kontrol hareketlerini iletmek için kullanılan parça
Basınç birikimi
Örnek olarak başka bir bölümde veya alt bölümdeki ilk tutuşmadan dolayı önceden sıkıştırılmış gaz karışımının bir mahfazanın bölümünde veya alt bölümündeki tutuşma sonucu ortaya çıkaran durum
Hızlı çalışan kapı veya kapak
Bir tekerin dönmesi veya bir kolun hareketi gibi basit bir çalışma ile açılmasını veya kapanmasını sağlayan bir cihaz ile donatılmış kapı veya kapakÇalışma iki aşamaya sahip olacak şekilde bu cihaz düzenlenir.
− Kilitleme veya açma için birinci aşama
− Açma veya kapama için diğer bir aşamaDişli bağlayıcılar ile tespit edilmiş kapı veya kapak
Bir veya daha fazla dişli bağlayıcıların (vidalar, saplamalar, cıvatalar veya somunlar) hareketini gerekli kılan açılan veya kapanan kapı veya kapak
Dişli kapı veya kapak
Dişli aleve dayanıklı ek vasıtasıyla aleve dayanıklı mahfazaya monte edilen kapı veya kapak
Havalandırma cihazı
Mahfazanın iç tarafındaki ortam ile dış ortam arasında giriş çıkışa izin vermesi için tasarımlanmış aleve dayanıklı bir mahfazanın tamamlayıcı veya ayrılabilir bölümü
Boşaltma cihazı
Yoğunlaşma ile oluşan suyun mahfazadan çıkmasına izin vermesi için tasarımlanmış aleve dayanıklı bir mahfazanın tamamlayıcı veya ayrılabilir bölümü
Ex körleştirme eleman (Kör tapa)
Donanım mahfazasından ayrı olarak deneyden geçirilen, ancak donanım sertifikasına sahip olan ve ilâve bir
inceleme olmaksızın donanım mahfazasına tespit edilmesi için amaçlanmış dişli körleştirme elemanı.
Bu durum IEC 60079-0’a uygun olarak körleştirme elemanları için bir bileşen sertifikasını
engellemez. Dişli olmayan boş elemanlar donanım değildir.
Ex diş adaptörü
Mahfazadan ayrı olarak deneyden geçirilen, ancak donanım sertifikasına sahip olan ve ilâve bir inceleme olmaksızın donanım mahfazasına tespit edilmesi için amaçlanmış diş adaptor
İşletme sıcaklığı
Teçhizat, beyan şartlarında çalıştığında erişilen sıcaklık
“U” sembolü
Bir Ex bileşeni belirtmek için kullanılan sembol. “U” sembolü teçhizatın tamamlanmamış olduğunu ve ilave bir değerlendirme olmaksızın tesis için uygun olmadığını tanımlamak için kullanılır
“X” sembolü
Kullanımla ilgili özel şartları belirtmek için kullanılan sembol. “X” sembolü;- Teçhizatın tesis edilmesi,
- Kullanılması ve
- Bakımı için gerekli olan bilgilerin belge içinde bulunduğunu tanımlayan düzenleri sağlamak için kullanılır
Bağlantı ucu hücresi
Ana mahfazanın bir bölümü olan veya olmayan veya iletilen ve bağlantı düzenlerini ihtiva eden ayrı bir hücre.
Rutin Test
Belirli kriterlere uygun olup olmadığını değerlendirmek için imalat sırasında veya imalattan sonra her bir
Tip Testi
Tasarımın bazı teknik özellikleri karşıladığını göstermek için belirli bir tasarıma ait bir veya daha fazla cihazda yapılan test
Koruma tipi:
Etraftaki patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek için elektriksel teçhizata uygulanan belirli tedbirler
Çalışma gerilimi;
Teçhizat beyan geriliminde beslendiğinde meydana gelebilen herhangi bir özel yalıtkan boyunca olan d.a. veya a.a. etkin gerilimin en yüksek değeri.
- Geçici rejimler dikkate alınmaz.
- Hem açık devre şartları hem de normal işletme şartları dikkate alınır
Grup I Elektriksel teçhizatın grizu patlamasına duyarlı madenlerde kullanımı için amaçlanır
Grup II Elektriksel teçhizatın grizu patlamasına duyarlı madenlerin dışındaki patlayıcı gaz ortamlı yerlerde kullanım için amaçlanır
Grup II alt grupları:
• IIA, tipik gaz propandır.
• IIB, tipik gaz etilendir.
• IIC, tipik gaz hidrojendir- Bu alt gruplandırmada, en büyük deneysel güvenlik aralığı (MESG) veya teçhizatın tesis edilebildiği patlayıcı gaz ortamının en küçük tutuşma akımı oranı (MIC oranı) esas alınmıştır (IEC 60079-12 ve IEC 60079-20’ye bakılmalıdır)
- IIB işaretli teçhizat, IIA grubu teçhizat gerektiren uygulamalar için uygundur. Benzer şekilde IIC işaretli teçhizat IIA grubu veya IIB grubu teçhizat gerektiren uygulamalar için uygundur
Grup III
Grup III elektriksel teçhizat, grizu patlamasına duyarlı madenlerin dışında patlayıcı toz ortamlı yerlerde kullanım için amaçlanır. Grup III elektriksel teçhizat amaçlandıkları patlayıcı toz ortamının niteliğine göre alt gruplara ayrılır. Grup III alt grupları:
• IIIA, yanıcı parçacıklar
• IIIB, iletken olmayan toz
• IIIC, iletken tozIIIB işaretli teçhizat, IIIA grubu teçhizat gerektiren uygulamalar için uygundur, benzer şekilde IIIC işaretli teçhizat IIIA grubu veya IIIB grubu teçhizat gerektiren uygulamalar için uygundur.
Bölge 0 (Zone 0) (KATEGORİ1) Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler
Bölge 1 (Zone 1) (KATEGORİ2) Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler
Bölge 2 (Zone 2) (KATEGORİ3) Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler
Bölge 20 (Zone 20) (KATEGORİ1) Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler
Bölge 21(Zone 21) (KATEGORİ2) Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler
Bölge 22 (Zone 22) (KATEGORİ3) Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler