MGM SARTNAME NO 104

Patlayıcı Gaz Ortamları için ALSz Kablo Glendlerine Ait MGM 104/1982 Sayılı Şartname

Zonguldak Türkiye Taşkömürü Kurumu Alevsızdırmalık Test İstasyonu Müdürlüğünce hazırlanan ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İsleri Genel Müdürlüğünce onaylanarak Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren bu özel şartname; TSE tarafından özel standart çıkarılıncaya ve/veya bu şartnamenin yenisi yayınlanıncaya kadar kullanıcı ve imalatçı kuruluşlar tarafından uyulması zorunlu olduğu belirtilmiştir. TSE tarafından Mart 2002 de TS 50262 Elektrik tesisatı için Metrik Kablo Salmastraları standardı yayımlanmış; ayrıca IEC 60079-0:2018 standardının Clause 16.3 ünde Ex Kablo glendleri ile ilgili bilgiler verilmiş olup, aynı standardın Annex A sında Kablo Glendleri için ilave gereklililikler bulunmaktadır...

MGM ŞARTNAME NO: 104 / 1982 PATLAYICI GAZ ORTAMLARI İÇİN ALSz KABLO GLENDLERI

I - KAPSAM

Bu şartname patlayıcı gaz ve toz ihtiva eden ortamlarda kullanılacak lastik ve plastik zırhlı, bükülebilir kabloların; ALSz özellikteki cihazlara doğrudan girişini sağlayan mekanik çözülebilir ALSz kablo glendlerinin yapı, malzeme, test ve sertifika işlemlerini kapsar. ALSz kablo glendlerinin yani sıra normal kablo glendlerinin yapı, malzeme ve testleri de verilmiştir. ALSz kablo glendleri önce normal kablo glend özelliklerini sağlamalıdır.

II – TARİFLER

2.1-KABLO GLENDI: Glend kablolarin tip ve tanımına uygun, kursun, alüminyum kılıf, metal zırh ve örgü üzerinden elektriksel irtibat yapilma sartini yerine getirmek kaydi ile cihazlara dogrudan girisini saglayan, emniyetli olarak tutturan ve koruyan elemanlardir.

2.2-MEKANIK GLEND : Elemanlarinin mekanik sıkıştırılması ile elektriki iletim ve kablo tutturulmasının yapıldığı tekrar çözülebilirliği olan ve Sekil: 1 de genel yapi prensip seması verilen glend cinsidir.

2.3-DURDURUCU CONTALAR : Glend tipine gore bu contalar kabloyu tutturmak, kablonun harici veya dahili kilifi uzerinden suyun girmesini onlemek, glendlerin
alev sizdirmaz ozelligini saglamak uzere kullanilan elemanlardir.

2.4-GLEND DISLI IRTIBAT ELEMANI: Kablo glendinin cihaz muhafazasına tutturulmasını sağlayan dişli elemandır. Bu elemanın dis yuzeyindeki dislerin aynisi muhafazada da bulunmalidir

2.5-MONTAJ BOYU : Glend dizayn edildigi en kalin kabloya monte edilip elemanlar nominal momentle sıkıldığında, glendin yüzeyinden dışa doğru yaptığı çıkıntının boyudur. Bu boya esnek bukulebilir hareketli kablolarda glendin kabloyu kesip zedelememesi için yapılan koruyucunun uzunluğu dahil edilemez.

2.6-GLEND TIPLERI :

2.6.1-TIP A1 = Zirhsiz kablolar icindir. Kabloyu tutar, harici kılıfı korur.

TIP A2 = Tip A1 gibidir. Harici kilifla glend arasinda su gecirmez harici conta vardır.
TIP A3 = Tip A1 gibidir. Kablo metalik dahili kilif icin elektriksel irtibat vardir.
TIP A4 = Tip A2 gibidir. Metalik ic kilif icin elektriksel irtibat vardir.
TIP = Zirhli veya tel orgulu kablolarda kullanilir. Glend zirh veya tel orguyu tutar, korur. Zirh veya tel orgu ile glend disli eleman arasinda elektriki irtibat vardir.
TIP C = Harici kilifi plastik veya elastomenik olan zirhli veya tel orgulu kablolarda kullanilir. Tip B gibidir. Kablo dis kilifla glend arasinda su sizdirmaz conta vardir.
TIP D1 = Dahili kilifi elastomenik veya sikistirilmis plastik olan zirhli veya tel orgulu kablolarda kullanılır. Tip B gibidir. Dahili kilif ile disli irtibat elemani arasinda su gecirmez conta vardir.
TIP D2 = Tip D1 gibidir. Metalik dahili kilif icin elektriksel irtibat vardir.
TIP E1 = Dahili ve harici kilifi elastomenik veya plastik olan zirhli veya tel örgülü kablolarda kullanilir. Tip B gibidir. Glend ile harici ve dahili kılıf arasinda su gecirmez conta mevcuttur.
TIP E2 = Tip E1 gibidir. Metalik dahili kilif icin elektriksel irtibat vardir.
Tip A2F, A4F, D1F, D2F, E1F ve E2F gibidir.
Tip A2, A4, D1, D2, E1, E2 gibidir. ALSz sertifikali Alev Sizdirmaz cihazlara kablo girisinde kullanilir.Normal glend tipi ozelliklerini sagladiktan baska 4.6 – 4.7 – 4.8 – deki testleride saglamalidir. Bu glendlerin patlayici gaz atmosferlerinde kullanilmasi testler sonucu ALSz sertifikaalmasi ile mumkundur. Ozel durumlarda mesela, dogrudan kablonun ana muhafazaya girisinde gaz grubuda dikkate alinarak 4.7 ve 4.6 da belirtilen degerlerden daha buyuk degerler test yetkilisi tarafindan gerekli gorulebilir.

2.6.2- B, C, D1, E1, E2 tip glendler tek kat tel zirh, aluminyum serit zirh, esnek celik halatli zirh, orgulu zirh veya bu tip korumalarin birden fazlasi icin uygundur. Her zirh tipi icin kullanilacak isaretler aşağıda belirtilmiştir.

Tel zirh	W
Esnek celik halatli zirh	T
Tel orgulu zirh	X
Aluminyum serit zirh	Y
Butun zirhlara uygun	U

2.6.3- Glendler tablolarda gosterildigi gibi 12 degisik ana boydadir. “S” ile glendin bir kucuk boyu gosterilir.

2.7- MARKALAMA : Glendin uygun bir yerine ve bozulmayacak sekilde asagidaki bilgiler markalanacaktir.

1-Bu sartname numarasi
2-Glend boyutu
3-Glend tipi (mumkunse )
4-Alev sizdirmaz glendlerde yetkili otoritece belirlenmis ALSz tanitma kodu sertifika numarasi. Glend tipi belirlemesi asagida misallerle gosterilmistir.
A2 – Harici kilifla glend arasinda su gecirmez conta bulunan zirhsiz kablo glendi.
A2F-Harici kilifla glend arasinda su gecirmez conta bulunan zirhsiz kablolar icin alev sizdirmaz kablo glendi.
E2U-Tek kat tel veya bukulebilir celik zirhli veya tel orgulu kablolar icin su gecirmez durdurucu contasi ve metalik dahili kilif icin elektriksel irtibati olan kablodur.

III- MALZEME VE YAPI

3.1-MALZEME : Glendin durduru contalari haric diger kisimlari metalden yapılacaktır. Kullanilacak metal ve kaplama hakkinda, glendin bu sartnamede belirtilenleri
saglamasinin disinda bir sinirlama yoktur. Durdurucu contalar, metalik kilif uzerine bir irtibat yapilmasinin gerektigi durumlar haric 3.5 daki sartlara uyan petrol urunlerine dayanikli elastomenik malzemeden yapilacaktir.Metal contalar bu şartname testlerini karsilayan metalden yapilmalidir.

3.2- YAPI : Glendin montajda sikilmasi gereken tum parcalari metrik norm anahtar ağzına uyar tarzda altigen olacaktir. Tasıma esnasında veya montajdan sonra
meydana gelebilecek hasar tehlikelerini azaltmak icin glendin butun harici cikintilari ve koseleri altigen anahtar agzi bozulmamak kaydi ile yuvarlaklastirilacaktir. Glend ic kenarlari kabloya zarar vermemelidir. Hareketli parcalarin metalik olmayan contalara zarar vermemesi icin rondelâ kullanilmalidir. Glend kabloya takildiginda glend merkezi ayni olmalidir.

3.3-TOPRAKLAMA IRTIBATI : A1 ve A2 disindaki butun glendlere istendiginde Tablo: I,II, III, IV, V de bakir esdegeri verilen bukulebilir orgulu veya serit topraklama irtibati takilmak uzere ilave eleman dizaynda bulunmalidir. Topraklama irtibati glendin takildigi cihaz disi ile glend uzerinde herhangi bir noktaya baglanabilmelidir. 4.4 da belirtilen elektriksel iletimi testler sonucu saglamalidir.

3.4-BOYUTLAR:

3.4.1-DİŞLER: Disli irtibat elemani uzerindeki disler tablolarda belirtilen cinste ve ISO metrik dis olacaktir.

3.4.2-DİŞ BOYU UZUNLUĞU: Dişli irtibat uzerindeki dis cekilmis disli kisim uzunlugu tablolarda belirtilen nominal degerlerde olacaktir. Sertifikali alev sizdirmaz cihazlara takılacak ALSz glendlerin disli irtibat elemani uzerindeki dislerin adedi, boyu, toleransi gaz grubuna bağlı olarak TS 3380 de belirlenen ana esaslara ve test yetkilisince istenecek diğer hususlara uygun olmalidir.

3.4.3-GLEND DELİKLERİ: Her glend için kablonun geçeceği delik caplari tablolarda verilen değerde olacaktır. Bu caplar icin kabul edilecek toleranslar; 20 boyuta kadar olanlar icin + 0,3 mm; 25 ve daha buyuk boyutlar icin + 0,5 mm

3.4.4- MONTAJ BOYU: Tablolarda verilen bu boy, bukulebilir yumusak tel zirhli kablolarda kullanilacak glendlerde aranmaz. Diger tip glendlerde montajin yapidigi yuzeyden yaptigi cikinti tablolardaki degerleri asmamalidir.

3.4.5- KOSELER ARASINDAKI CAP: Glendle ortak eksenli ve glendin discikintilarindan meydana gelecek silindirin capi olup tablolarda belirtilen maksimum degerleri asmamalidir.

3.4.6- ALTIGEN DÜZ YÜZEYLER ARASI ÇAP: Glendi meydana getiren, sıkılan bütün altıgen parçalar norm metrik anahtar ağzına uygun olacaktir.

3.4.7- ZIRH: Zırhlı kablolarda kullanılacak glendlerin zırh sıkma elemanları tablolarda gösterilen zırh tel çaplarına uygun olmalidir.

3.4.8- TEL ORGU: Tel örgülü kablolarda glend elemanları Tablo : V de belirtilen orgu tellerine uygun olmalidir.

3.4.9- KABLO DIS CAPI : Glendler, Tablo: I...V de belirtilen max. kablo dis capi ile tam temasi saglamalidir.

3.5- DURDURUCU CONTALAR : Metal kılıflı kablolarda kullanılacak metalik contalar haricindeki contalar 4.5, 4.6, 4.7, 4.8 ve 4.9 daki testleri basaracak, petrol ürünlerine dayanıklı kükürtle sertlestirilmiyen sentetik elastomerik malzemeden yapılmalı, kablo izolasyon kılıfına zarar vermemelidir.

IV- TESTLER

Bu kisimda belirtilen testler prototip glendlerin bu sartnameye uygunlugunu kontrol ve AlSz sertifikalamaya esas “ TiP “ testleridir. Testler neticesi verilen ALSz sertifika dizayn resmine uygun prototiplerin bu sartname hukumlerini sagladigini, imalatcinin onaylanmis dizayn resmine uygun imalat yapma zorunda oldugunu belgeler. Testler her tip ve boydaki glendler icin bir defa yapilir. Test baslangic ve bitim suresi icinde glendler uzerinde ayar ve duzeltme yapilamaz. Aksi belirtilmedigi muddetce sikma (Tork ) testi butun parcalara uygulanir.

4.1- DAYANIKLILIK TESTI: Butun glend tiplerine uygulanir. Anahtarla tablolarda belirtilen degerlerde sikilan glend parcalarinin kullanimdaki dayanikligini belirler.
Durdurucu contalarda meydana gelecek hasar dikkate alinmaz. Glendler temiz ve yagsiz durumda olmalidir. Kalinligi glend dis boyundan 8 mm daha fazla ve bir yuzeyi duzgun islenmis celik bloka glend disleri aynen acilir. Glende disli elemandan geriye dogru sirayla butun butun elemanlar istenen degerde anahtarla sikilir. Test sonucu sokulen glend parca ve dislerinde mekanik hasar olmamalidir.

4.2- GERME TESTI : A1, A2, A2F, A3, A4, A4F tipi glendlere uygulanir. Sekil: 2 ‘de belirtilen ve Tablo: 1 de capi verilen yumuşak çelikten yapılmış cilalı mil Tablo: 1 de A1, A2, A2F, A3, A4, A4F tipi glendlere uygulanir. Uygulama Sekil 2 de gosterilmistir. Yeni ve temiz bir glend Tablo: 1 de capi belirlenen yumuşak çelikten düzgün cilalı yüzü olan test miline takılıp % 50 sıkma kuvveti ile sıkılarak mil üzerine germe yükü 6 saat müddetle tatbik edilir. Test sonucu test milindeki kayma 6 mm yi geçmemelidir

4.3-ZIRHLI KELEPCESI KAYMA TESTI : Bu test A, BX, CX, D1X, D2X, E1X ve E2X disindaki butun glendlere uygulanacaktir. Temiz ve yeni 2 glend 300 mm. uzunluğunda bir kablonun uçlarına takılacak, belirtilen tork kuvveti ile sıkılarak germe makinasinda teste tabi tutulacaktir. Test sonucu zirh telleri kelepce icinden koymamalidir. Test icin kullanilacak kablo capi tablolarda belirtilmis olup belirtilen tolerans kadar buyuk olabilir. Birden fazla zirh icin dizayn edilmis kablo glendlerinde bu test her zirh icin ayri ayri yapilacaktir.

4.4-ELEKTRİKSEL İLETİM TESTİ: Bu test A1, A2, A2F glendleri disinda butun tipler icin gecerlidir. Temiz ve yeni 2 adet glend ic cap ve toleransi tablolarda belirtilen 300 mm uzunlugunda kablonun iki ucuna monte edilip normal torkla sikilacaktir. Bu parca 4.1 deki testte kullanilan 2 adet dayanıklılık test bloku arasina takilacaktir. Direncler dayaniklilik test bloklari arasinda veya varsa iki topraklama baglantisi arasinda ölçülecektir. Hazırlanan parçalar bir fırında 130 ± 50 °C ye kadar isitilacak firindan cikarilip dis ortam sıcaklığına kadar soğutulacaktır. 3 defa isitip soğutma sonrası ölçülen dirençle test başlangıcında olculen direnc arasında 20 mW dan buyuk fark veya değişim % 5 den fazla olmamalıdır. Tip A3, A4, D2 ve E2 glendlerinde ısıtma 80 ± 5°C de yapılacaktır. A3, A4 ve A4F tipi glendlerde metal blok topraklama parçaları arasında ısıtmadan önceki direnç degeri 300 mm boyundaki kablonun meta kılıf, tel orgu veya zırh direncinin iki katini geçemez. D2, D2F, E2 ve E2F tipi glendlerde metal kılıf direnci dikkate alınmaz.

4.5- CONTA SU SIZDIRMA TESTİ:
A2, A2F, A4F, C, D1, D1F, D2, D2F, E1, E1F, E2 ve E2F tipi glendlere tatbik edilecektir. Test Sekil 4 ve 5 de belirlenen tarzda 760 mm su basinci altinda 120 h sureyle yapılacaktır. Glend ic veya dis contaya tablolarda belirtilen olcu ve toleransta yüzeyleri iyice parlatılmış celik test milleri takilacak ve %30 torkla sikilacaktir. Durdurucu conta testine tesir etmeyecek şekilde bağlantı parçaları arasinda sızdırmazlık contaları kullanılabilir. Test boyunca sızmanın tespiti için su renklendirilecek ve glendin altında suyu kolayca emebilen beyaz iz kağıdı bulundurulacaktır. Test boyunca glendler gunde 2 defa olmak sarti ile 60°C kadar isitilacak ve 20°C oda sıcaklığına kadar soğutulacaktır. Test sonucunda beyaz iz kağıdı uzerinde hic bir leke bulunmamalıdır.

4.6- CONTA HİDROLİK ASİRİ BASİNC TESTİ:

A2F, A4F, D1F, D2F ve E2F tipi gibi alev sızdırmaz ozellikteki glendlere tatbik edilir. Alev durdurucu contaya tablolarda olcu ve toleransı verilen yumusak çelikten yapılmış yüzeyi islenmiş test mili takılarak glend % 30 torkla sıkılacaktır. Sekil 3 de prensip seması verilen cihaza bağlanacaktır. Hidrolik basınç 1 dk. sure icinde 10 kg/cm2 ye çıkarılacak ve 2 dk. sabit değerde tutulacaktır. Bu müddet zarfında basınçta düşme olmamalıdır. Test sonucu iz kağıdında leke bulunmamalıdır. II C gaz grubu için hidrolik aşırı basınç değeri 15 kg/cm2 dir.

4.7- DURDURUCU CONTA SIKIŞTIRILDIĞINDA MİNİMUM UZUNLUK TESTİ:

Bu test Alev Sızdırmaz özellikteki A2F, A4F, D1F, D2F, E1F, E2F tipi glendlere uygulanır. Test mili üzerinde % 100 torkla sıkılmış glendde durdurucu contanın sıkıştırılmış boyu 3mm den az olamaz. II C gaz grubu için bu değer 5 mm dir.

4.8- ALEV SIZDIRMAZLIK TESTİ :

Alev Sızdırmaz sertifikalı cihazlarla kullanılacak glendlere tatbik edilir. Gaz grubu dikkate alınarak TS 3380 – ALSz Yönetmelik ve Test yetkilisince ve ALSz Standartlarınca belirlenen patlama testlerini kapsar.

4.9- DURDURUCU CONTA SERTLİK TESTİ :

Durdurucu conta malzemelerinden hazırlanmış numunelerin sertlik dereceleri olculur. (Ölçme ISO 48 – 1818 e göre de yapılabilir. ) Sertliği ölçülen numuneler 100° + 5°C sıcaklıktaki fırında 168 saat yaslandırılır. Muhit sıcaklığında 24 saat bekletildikten sonra -10° ± 2°C deki buz dolabında 48 saat kesintisiz olarak bekletilir. Muhit sıcaklığında 24 saat tutulan numunelerin sertliği test başlangıcında uygulanan standart metotla tekrar ölçülür. Yaslandırma öncesi ölçülen sertlikle yaslandırma sonrası ölçülen sertlik arasındaki değişim %20 den fazla olmamalidir.

V- MARKALAMA

Bu sartnameye gore dizayn ve test edilerek ALSz Sertifika ve İmal Lisansı almış kablo glendleri uzerine silinmeyecek, bozulmayacak tarzda asagidaki bilgiler markalanacaktir.
— Bu şartname numarası (MGM 104)

—Glend boyutu, dis tipi
—Glend tipi
—Sertifika numarasi
—ALSz tanitma kodu

( 20, 20 S )
( E1WF )
( ALSz )
( Ex ... )

VI – GLEND İSTEMİNDEKİ LÜZUMLU BİLGİLER

Bu şartnameye uygun glend isteklerinde aşağıdaki bilgiler yapımcı firmaya kullanıcı firma tarafından iletilmelidir.

—Glend tipi, boyutu, dis tipi
—Varsa kablonun TS numarası
—Kablonun iç, dış çapı, zırh değerleri
—Topraklama irtibatı istenip istenmediği
—Cevre şartları
—Bazi hallerde cihaz içinden glend dişli elemanına takılan somun glendin ana elemani olarak değerlendirilemez.