BEYAN GERİLİMİ 1 kV’ tan DAHA BÜYÜK OLAN
e- tipi (Artırılmış Emniyetli) MAKİNALARIN
MONTAJINDA
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
“e” koruma tipli ekipmanın elektriksel yapısı, patlamaya karşı güvenliği kesin olarak etkiler ve tamirci cihazla ilgili gerekli bilgiye ve donanıma tam olarak sahip olmalıdır. Sargının tamamı, orijinal durumuna getirilmelidir. Beyan (nominal) çalışma gerilimi 1000 Volta kadar olan makinalar ile, 1000 Volttan yüksek olan makinalar standartlarda ayrı başlıklar halinde yer almaktadır. Buna göre "TS EN 60079-14/Nisan 2010 Madde 11.3.3 Beyan Gerilimi 1 kV’ tan Daha Büyük Olan Makinalar“ başlığı altında e- tipi (Artırılmış Emniyetli Koruma tipi) Potansiyel Stator Sargısı Boşalma Riski Değerlendirilmesi-Tutuşma Risk Faktörleri” dikkate alınarak seçilmelidir. Risk faktörlerinin toplamı 6’dan daha büyük ise bu durumda yoğunlaşmayan yer ısıtıcıları kullanılmalı ve mahfazanın yol verme anında patlayıcı gaz ortamı ihtiva etmemesini sağlamak için özel tedbirler alınmalıdır. (Ek E’ye bakılmalıdır)
Buna göre:
TS EN 60079-14/Nisan 2010 Ek E
Potansiyel stator sargısı boşalma risk değerlendirmesi – Tutuşma riski faktörleri
– Makinanın ‘özel tedbirler’ altında çalışması amaçlanmışsa sertifika IEC 60079-0’a uygun ‘X’ sembolüne (Özel durum açıklamaları) sahip olmalıdır.
– Özel tedbirler,”ön yol verme havalandırmasını", makina içindeki “sabit gaz algılama uygulamasını” veya imalatçı talimatlarında belirtilen diğer metotları ihtiva edebilir.
– Ek E’deki çizelgede ‘ayrıntılı muayeneler arasındaki süreye yapılan referansın stator sargılarının temizlenmesi arasındaki zaman aralıklarını yansıtması amaçlanır. Bu durum IEC 60079-17’ye Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrik Tesislerinin Muayenesi ve Bakımı standardına uygun ayrıntılı muayene normal olarak muayene edilecek stator sargısı gerektirebileceği için “önemli bakımlar arasındaki süre” yi (sökme ve gerekli olduğu durumda temizleme) belirtmelidir.
TS EN 60079-19: 2011-Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Elektrikli Cihazların Tamir, Büyük Bakım ve Çalışır Duruma Getirme, standardının Madde 8.2.6.1.1 Beyan gerilimi 1000 Volt veya DAHA KÜÇÜK olan e- tipi korumalı (Artırılmış Emniyetli Koruma tipi) makinalar için;
“tE ≥ 7 s süreli makinalar için kopya sargı tekniklerine müsaade edilir, ancak işaretlenmiş tE süresi, orijinal değerin % 75’ine kadar azaltılmalı ve IEC 60079-7 ’ Patlayıcı Ortamlar da “e-tipi ” Artırılmış Emniyetlilik ile koruma” standardında” tekrar doğrulanmadıkça cihaz uygun olarak işaretlenmelidir” denmekte, ayrıca;
- Makinanın tE süresinin azaltıldığı motor kullanıcısına bildirilmelidir. Böylece kullanıcı, makinanın amaçlanan uygulanmasına uygun olarak çalışmasını sürdürdüğünü doğrulayabilir.
- tE süresini azaltmadan, imalatçının bilgilerine göre tekrar sarma işlemine müsaade edilir.
- Sargı ile ilgili bilgilerin tam olarak mevcut olmaması, azaltılmış tE süresinin kabul edilememesi ve tekrar doğrulama işleminin uygulanabilir olmaması durumunda, stator sargıları, sadece imalatçı tarafından sağlanan sargılarla değiştirilmelidir.
Stator sargısını tamir ve orijinal tE süresini muhafaza edebilmek için sargı ile ilgili aşağıdaki bilgiler gerekir:
a) Sargı tipi, örneğin tek tabakalı, çift tabakalı, v.b.,
b) Sargı şeması,
c) İletken/oluk, faz başına paralel kol sayısı
d) Faz arası bağlantılar,
e) İletken boyutu,
f) Vernik özelliği ve uygulama yöntemi dâhil, yalıtım sistemi,
g) Bağlantı uçları arasındaki veya faz başına direnç”
TS EN 60079-19:2011- Madde 8.2.6.1.2 de beyan(nominal) gerilimi 1000 V’den DAHA BÜYÜK olan makinalar için:
“e-tipi korumada yalıtım sistemi IEC 60079-7’deki stator sargı deneylerine önceden tabi tutulmamış ise; motor sargıları IEC 60079-7’deki stator sargı deneylerine tabi tutulmalıdır. Stator sargısının tamiri ve orijinal tE süresini muhafaza edebilmek için sargı ile ilgili aşağıdaki bilgiler gerekir:
a) Sargı tipi, örneğin tek tabakalı, çift tabakalı, v.b.,
b) Sargı şeması,
c) İletken/oluk, faz başına paralel kol sayısı,
d) Faz arası bağlantılar,
e) İletken boyutu,
f) Vernik özelliği dâhil yalıtım sistemi,
g) Bağlantı uçları arasındaki veya "faz başına" direnç
- e- tipi koruma için, IEC 60079-7 veya daha önceki standartta belirtilen kurallara göre değerlendirilen cihaz, yüksek gerilimli makinalar ile ilgili ilave kurallara tabi tutulmamalıdır. Orijinal durumuna getirilirse bu makinalar, sadece başlangıçta değerlendirildikleri standarttaki kurallara uygun olabilir. Sargı ile ilgili bilgilerin tam olarak mevcut olmaması durumunda stator sargıları, sadece imalatçı tarafından sağlanan sargılarla değiştirilmelidir. Motor, orijinal tE süresini muhafaza etmelidir.
- Değiştirici (converter) ile beslenen motorlar, tE süresi kullanılarak korunmaz, gömülü sıcaklık algılayıcıları veya kendinden tasarımlı değiştirici ile korunur
