PATLAYICI ORTAMDA KABLO GLENDİ SEÇİMİ ve MONTAJI

Muhtemel patlayıcı ortamda kullanılacak olan kablo ve kablo başlığının (glendi) seçimi özellikle ekranlı ve zırhlı kablolarda önemlidir.

Özellikle kalın kesitli yüksek enerji kabloları gerek mekanik mukavemete dayanıklılık ve de gerekse topraklama gereklerinin sağlanması açısından çelik zırhlı olarak imal edilirler. Yeraltı kömür ocaklarında kullanılan gerek yüksek enerji kabloları veya haberleşme kabloları da maden in ağır işletme şartları nedeni ile  kablolar da bu özellikte imal edilirler. Madenlerde kullanılan muhtelif kablo tipleri ve özelliklerini içeren ve Zonguldak Türkiye Taşkömürü Kurumuna bağlı Alevsızdırmazlık Müdürlüğünce hazırlanmış olan ve muhtelif tarihlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan MGM özel şartnameleri için lütfen tıklayınız.

Bu şartnameler Coal's Mines Bureau tarafından yayınlanan İngilizce Standart Şartnamelerinden tercüme dilerek hazırlanmıştır. Maden kablolarında olması gereken özellikleden birisi de "Alevigeciktiricilik" (Flame retardancy) tir. Bu özelliğe göre yeraltı kömür ocaklarında bir kabloda (dış kılıfında) herhangi bir sebeple yanma başlarsa, yangın alevinin kablo üzerinden yayılmasını ve daha büyük bir çapta yangına sebep olmasını engellemektir. bunu gerçekleşmesi için kablo dış kılıfı malzemesi içerisine imalatında bazı özel nitelikte maddeler katılmalıdır. Alevigeciktiricilik testi için ilgili şartname MGM 108/1983 (R.G: 22.07.1983-18112) Alevsızdırmaz  Cihazlar için Alevigeciktirici Kablolar şartnamesidir

Kablolarda yer alan zırh, örgü ve kurşun kılıflar resimlerde belirlenmiştir. Yandaki 3 numaralı resimde çapraz örgü mevcuttur,  kabloların dış elektromagnetik alandan etkilenmesini önlemek içindir. 4 numaralı resimde ise çelik zırh görülmektedir . Bu teller yukarıda bahsedilen çelikten imal edilmiş olan ve gerek yeraltı maden ocaklarının ağır çalışma şartlarına dayanıklılık için gerekli olan mekanik mukavemete ve topraklama gereklerinin sağlanması içindir

Kablolar elektrikli bir teçhizata  için kablo başlığı (Cable glend) denen bir aparatla bağlanırlar. Kablo glendlerinin kablonun bağlandığı elektriksel teçhizat güvenle bağlanmalarının dışında , kablo üzerinden teçhizata su (rutubet9 girişini önlemek ve ayrıca patlayıcı ortamda kullanılan d- tipi korumalı alevsızdırmaz teçhizata bağlandığında, teçhizatın içerinde meydana gelebilecek patlama basıncını dış ortama sızdırmama gibi görevi de vardır. Bu amaçla kablo başlıklarında özel contalar kullanılır. Bunlardan kablo başlığının teçhizattan uzak kısmında yer alan conta su (rutubet) sızdırmaz contadır. (Bkz. yandaki şekil)

Kablo başlığının bağlandığı teçhizat yakın kısmında ise alevsızdırmaz conta bulunmaktadır. Bu conta yanmazlık özelliği kazandırılmış kauçuk malzemeden yapılmıştır. Bu özelliğe sahip contaları ihtiva eden kablo glendleri yeraltı maden ocakları için MGM 104/1982   (R.G: 22.12.1982-17906) Alevsızdırmaz  Kablo Glendleri özel şartnamesinde mevcuttur.

Bu şartnamede de belirtildiği şekilde zırhlı kabloların gelende montajında zırhın gerek sağlamlığını sağlamak ve de gerekse elektriksel iletkenliğinin sağlanması için  "zırh sıkılama yüksüğü" kullanılmaktadır (Bkz: yandaki şekil) Bu yüksük konik şekillidir ve zırhın telleri bu yüksüğün alt kısmına glendin diğer metalik kısmı arasında elektriksel temasının yeterli olması ve kuvvetli bir temas basıncı oluşturması içim, bu bölümdeki glendin sıkma somunu ile uygun momentte anahtarla sıkıldığında gerek mukavemet ve de gerekse teçhizatın topraklamasının sağlanması için gerekli olan elektriksel iletkenlik sağlıklı bir şekilde yerine getirilmiş olur

Hangi exproof koruma tipindeki muhafazada kullanılabilecek glendlerin hangileri olduğuna ilişkin karşılaştırma ya da çapraz koruma tipleri eşleştirme tablosu IEC 60079-14:2014standardı  Tablo 10-Glend, adaptör veya kör tapanın koruma tipinin koruma tipi muhafazasına uygun olarak seçimi tablosunda yer almaktadır:

 

Ekipmanın koruma tipi	Glend, adaptör veya kör tapanın koruma tipi
	Ex “d” bkz: IEC 60079-14 Madde 16.6	Ex “e” bkz: IEC 60079-14 Madde 16.4		Ex “n” bkz: IEC 60079-14 Madde 16.4	Ex “t” bkz: IEC 60079-14 Madde 16.7
Ex “d”	X
Ex “e”	X	X
Ex “i” ve Ex “nL” - Grup II(a)	X	X		bkz: IEC 60079-14 16.5
Ex “i” - Grup III a					X – bkz: IEC 60079-14 16.5
Ex “m”	Ex “m” normal olarak kablolarla ilgili bir sorun yoktur. Bu koruma tipindeki bağlantılar tüm kablolama şekline uygundur
Ex “n” Ex “nL”hariç  Ex ”nR” için IEC 60079-14 standardının madde 10. 8 ine de bakılmalıdır	X	X		X
Ex “o”	Ex “o” normal olarak kablolarla ilgili bir sorun yoktur. Bu koruma tipindeki bağlantılar tüm kablolama şekline uygundur
Ex “p”, all types	X	X		X (b)
Ex “ pD”						X
Ex “q”	Ex “q” normal olarak kablolarla ilgili bir sorun yoktur. Bu koruma tipindeki bağlantılar tüm kablolama şekline uygundur
Ex “s”	Sadece sertifikasında izin verilen şartlar.
Ex “t”							X
X) Glendin o koruma tipi için kullanılabilir olduğunu göstermektedir. a) Sadece kendinden emniyetli devrelerde uygulanabilir; bu durumda kablo glendi için özel bir gereksinim yoktur. b) Burada glend montajı sadece Gc grubu için yapılabilir

Kablo başlıklarına yapılan kablo montajlarında kablolarda zamanla meydana gelebilecek Soğuk Akış (Cold Flow) açıklamaları için (Cold Flow White Paper) tıklayınız…

e- tipi ve  d-tipi kablo glendinin parça detayları ve ölçü bilgileri için tıklayınız

Glend montajı videosu için tıklayınız