PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI
Patlayıcı Ortam
Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı ifade eder.
Patlamadan Korunma Dokümanı
İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümandır.
“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik”
30.04.2013 tarih ve 28633 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu yönetmelik kapsamında;
Madde 6 - (1) İşveren, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun risk değerlendirmesi çalışmalarını yaparken, patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirilmesinde aşağıdaki hususları dikkate alır;
a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
b) Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve tehlikeli hale gelme ihtimalleri,
c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler proseslerle bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,
ç) Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü,
(2) Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilir.
Madde 10
(1) İşveren 6.maddede belirtilen yükümlülüğünü yerine getirirken Patlamadan Korunma Dokümanını hazırlar.
Patlamadan korunma dokümanında; patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği, belirtilen riskler için alınacak önlemler, işyerinde patlayıcı ortam oluşturması ihtimali olan yerler, tehlike sınıflandırılması yapılmış bölgelerde uygulanacak asgari gereklilikler, çalışma yerleri ve uyarı cihazları da dahil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi ve kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak yapıldığı, işyerinde kullanılan tüm ekipmanın 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
‘İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ ne uygunluğu yazılı olarak bulunmalıdır.
Patlamadan korunma dokümanı işe başlamadan önce hazırlanır. Fakat işyerinde iş ekipmanında veya iş organizasyonunda önemli bir değişiklik olduğunda yeniden gözden geçirilerek güncellenir.
Tehlikeli Yerlerin Sınıflandırılması
Tehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas alınarak bölgeler halinde sınıflandırılır.
GAZLARIN BULUNDUĞU TEHLİKE BÖLGELERİ:
Bölge 0: Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerlerdir.
Bölge 1: Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerlerdir.
Bölge 2: Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler veya böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerlerdir.
TOZLARIN BULUNDUĞU TEHLİKE BÖLGELERİ:
Bölge 20: Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşturabileceği yerlerdir.
Bölge 21: Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı oluşturabileceği yerlerdir.
Bölge 22: Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerlerdir.
Patlamadan Korunma Önlemleri
- Patlama tehlikesine neden olabilecek yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilir tozların isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanır.
- Patlayıcı ortamı oluşturabilen statik elektrik oluşumunu önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu donanımlar verilir.
- Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceği eğer Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmişse hizmete sokulabilir. Gereken durumlarda patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaştırılması sağlanır.
- Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli olarak uzaklaştırılmasını sağlamak adına tahliye sistemi kurulur. Bu sistemin her an işler durumda bulunması şarttır.
- Patlama yönünden güvenliğin sağlandığı kanıtlanmalı ve bu işlem patlamadan korunma konusunda eğitim almış ehil ve deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Patlayıcı ortam olabilecek yerlerde uyarı işareti; üçgen şeklinde siyah kenarlı, sarı zemin üzerine sarı yazılı olmalı ve sarı zemin toplam işaret levhasının %50sini kaplayacak şekilde olmalıdır
Tüm bu bilgiler ışığında; işyerinde patlamaya yol açacak maddeler ve ortamlar göz önünde bulundurularak, patlayıcı ortam oluşmasını önlemek adına konu ile ilgili risk değerlendirmesi yaptırmak, yazılı uyarı sistemi geliştirmek, patlama ihtimali olan yerleri koruma altına alarak Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanması şarttır
