ATEX 2014/34/EU DİREKTİFİNİN

ATEX 2014/34/EU DİREKTİFİNİN

ENDÜSTRİYEL TİP FİLTRE ve SİLOLARA UYGULANMASI

(Bu yazı ATEX 2014/34/EU Guidelines 3 rd Editıon 2020- §243 “Filter Units and vented silo bins” başlığından çeviri alıntıdır. Burada “Endüstriyel tip Filtre” ATEX direktifine göre bir “teçhizat” olup, filtre elemanı (filtre içindeki örneğin cam yünü veya kâğıt vb.) ayrı bir kapsamda (örneğin sadece statik elektrik riski olup olmadığı değerlendirilecek malzeme olarak) değerlendirilmelidir. Ayrıca bir endüstriyel teçhizat olarak “Endüstriyel tip Filtre” nin hangi durumda ATEX 2014/34/EU kapsamında olduğu, hangi durumda ise ATEX 2014/34/EU kapsamında olmadığı yazı içerisinde değerlendirilmektedir)

Bu yazı 2014/34/EU Direktifinin silo ve filtrelere nasıl uygulanacağına dair sorulara cevap verme amacı ile hazırlanmıştır. Pek çok filtre ve silo normal çalışması sırasında içlerindeki bazı noktalarda patlayıcı toz bulutu ihtiva edebilir.

Çalışma şartlarına bağlı olarak “endüstriyel filtre” ve “silo” lar ile beraber kullanılan komple aparat, uzun çalışma periyotlarında hava/toz karışımlarını ihtiva edebilir (Zone 20); ya da kuvvetli bir ihtimal olarak muhtemel patlayıcı atmosferi oluşturabilir. Açık havada veya bir bina içerisine yerleştirilmiş çoğu filtre ve silo aşağıdaki Madde 5) veya 7) deki farklı şıklar hariç olacak şekilde, çevre atmosferde muhtemel patlayıcı ortam olarak sınıflandırılabilecek toz oluşturmayacak şekilde çalışabilmektedirler

Madde 5 veya Madde 7 nin farklı şıklarındaki açıklamalara göre filtre ihtiva eden pek çok aparatın patlama koruma cihazları yani tahliye panelleri (kapaklar) tahliye kapıları veya patlamayı bastıran koruyucu sistemler ile donatılması gerekmektedir

Madde No

Filtre ve/veya Silonun Durumu

Alınacak Önlemin Açıklanması

1

a)Filtre veya silo içerisinde hareketli bir kısım veya elektrikli teçhizat bulundurmaması durumunda Filtre/Silo patlayıcı tehlikeli ortam içerisinde risk oluşturmayan bir teçhizat olarak addedilebilir

Bu durumda filtre/ silo patlama riski açısından tehlikeli olmayan bir alana yerleştirilmiştir

Hareketli bir kısım veya elektrikli teçhizat bulundurmaması filtre ve/veya silo 2014/34/AB yönetmeliğinin kapsamı dışındadır. Ancak Filtre veya silo içerisinde yalıtkan malzemelerden dolayı “Cone Deşarj” (Cone Discharges) nedeni ile statik elektrik tehlikesi mevcut olabilir. Bu tehlikenin (örneğin tozun toplanması ve bu aşamada yoğunlaşması sırasındaki ateşleme riski oluşturması nedeni ile) bertaraf edilebilmesi amacı ile tehlike analizinin yapılabilmesi için bkz: EN/IEC 80079-36 Non-electrical equipment for use in potentially explosive atmospheres - Part 1: Basic method and requirementsBu durumda imalatçı hareketli kısımların kendi ateşleme kaynağını üretip üretmediğini değerlendirmelidir. Eğer statik elektrik ateşleme kaynağı oluşturmuyorsa (veya çok düşük güçte yani ortamı ateşlemeyecek kadar küçük bir ateşleme enerjisi üretiyorsa) veya bu ateşleme kaynağı çok yavaş hareket eden bir mekanik sistem ise bu durumda endüstriyel filtre/silo ATEX 2014/34/EU direktifi kapsamında değildir. Bu silo veya filtre tanımdaki diğer kriterleri karşılamayabilir. “Endüstriyel Filtre” gibi bir makinenin bir parçası statik elektrik üreten (elektrostatik riskli) bir kısım ise diğer direktiflerin (Örneğin Makine Direktifinin) kapsamında da olabilir. Bu durumda imalatçı 2006/42/EC Makine Direktifinin § 233’ e bakılmalıdır. İmalatçı Makine Direktifinin öngörülerini yerine getirmekten sorumludur veya filtre/silo kullanıcısı ise bu durumda Directive 1999/92/EC direktifi öngörülerini yerine getirmekle mükelleftir. Elektrostatik risk için EN 80079-36 Non-electrical equipment for use in potentially explosive atmospheres - Part 1: Basic method and requirements

standardının ilgili bölümüne bakılmalıdır.

NOT: Çok düşük güç dendiğinde bunun değeri verilmemiştir. Ancak bunun anlamı şudur: Düşük güç eğer yüksek bir güç söz konusu olup da bu güç değeri uygun koruma metotları ile bir ateşleme kaynağı oluşturmayacak şekilde bertaraf edilebiliyorsa bu değer düşük bir güç değeridir)

Eğer komple aparatın bir parçası olarak içerideki mekanik teçhizat bir ateşleme riski yaratıyorsa, bu durumda ATEX 2014/34/EU direktifi uygulanmak zorundadır. Kullanım amaçlı olarak üretilen ürün (yani hizmete sunulan) anlamında Paragraf 34 e bakılmalıdır)

Toz /hava karışımlı bir patlayıcı atmosfer bir filtre içerisinde sürekli olarak veya uzun zaman dönemleri için mevcut ise bu durumda 2014/34/EU Direktifi Annex I e göre Kategori 1 e (Zone 20) göre uygunluk değerlendirmesi yapılmalıdır Ancak Zone 20 her zaman mümkün olmayabilir, bu durumda ise

Ø 2014/34/EU Direktifi Annex II ya göre teknolojik gelişmeler ve yeni bilgi göz önüne alınmalı ve

Ø 2014/34/EU Direktifi Annex II Madde 1.0.1 e göre entegre patlama güvenliği uygulanmak zorundadır

2

Bir Filtre veya silo, örneğin bir çuval titreştirme mekanizması

gibi bir mekanik teçhizat olarak addedilecek şekilde hareketli bir parça veya biriken tozu uzaklaştırmak için vida sistemli bir feder

(screw feeder) içeriyorsa, filtre/silo tamamı ile patlayıcı ortam olarak tehlikeli olmayan (patlayıcı atmosfer olmayan) bir yere yerleştirilmelidir

Ateşleme riskinin yeni teknolojilere göre alınacak tedbirlerle Kategori 1 ve Kategori 2 için tam olarak önlenemeyeceği öngörülüyor ise bu durumda; ATEX 2014/34/EU Direktifinin Annex II 1.0.1 paragraf 3 ünde öngörülen hususlardan oluşacak, yani :

ü Ateşlemeyi derhal bastıracak şekilde veya

ü Patlama alevini yayılmasını önleyecek şekilde veya

ü Oluşacak patlama basıncını belirli bir seviyeye düşürecek şekilde

veya

ü Filtre/silonun içinde meydana gelebilecek patlama basıncına Filtre/silonun herhangi bir yerinde yarılma veya tümünde parçalanma olmayacak şekilde, patlama basıncı tahliyesine göre

veya

ü Azaltılmış patlama basıncı (P_red) hesabına göre tasarım yapılacak şekilde

önlemler alınmalıdır

Bu önlemlerden hangisinin seçilebileceği üreticinin tercihinde ve sorumluluğundadır

3

Komple filtre veya silo eğer içerisinde aşağıdaki teçhizat kullanılıyorsa:

Ø Basınç anahtarı (pressure switch)

Ø Seviye sensörü (level switch)

toz toplanan bir konteyner içerisinde de bulunabilir, silolarda seviye sensörü (level switch)

Bu elektrikli teçhizat 2014/34/EU Direktifinin Article 1.1 b) kapsamında değerlendirilmelidir. Muhtemel patlayıcı ortamlar dışındaki amaçlar için kullanılan, ancak teçhizatın ve koruyucu sistemlerin emniyetli çalışması için gerekli olan veya buna katkı sağlayan

ü Güvenlik cihazları,

ü Kumanda cihazları veya

ü Ayarlama donanımlarını

tarif etmektedir. Bunlar muhtemel patlayıcı ortamlar dışında yer alsa da patlama tehlikelerine karşı teçhizatın ve koruyucu sistemlerin emniyetli çalışması için gerekli olan veya buna katkı sağlayan güvenlik cihazları, kumanda cihazları ve ayarlama donanımlarıdır

4	Silo ve filtre kullanılan komple aparatı imal eden bir imalatçı, başka bir imalatçı tarafından üretilen basınç tahliye paneli ve “tahliye kapaklarını” kullanabilir	2014/34/EU yönetmeliğine göre üretilen bu tip paneller ve kapılar gibi imalatçı tarafından “Koruyucu Sistemler” olarak piyasaya otonom sistemler olarak sürülen ürünlerdir. Yani bu tip ürünler CE işaretli ve Ex işaretlidirler. Ürünün uygun bir panelini veya kapısını seçmek (örneğin kalitesi ve fonksiyonu itibarı ile) uygulamanın türüne ve aparatı imal eden imalatçının kendisi tarafından yapılacaktır.
5	Filtreler için iki şık söz konusudur:
	a)Komple teçhizat 2014/34/EU direktifinin kapsamındadır Bunlar Article 2(2) ye göre “Otonom Koruyucu Sistem” olarak addedilmezler. Çünkü piyasaya Article 1(1) e göre (bağımsız (otonom) sistem değil) bir teçhizat parçası olarak sürülmüşlerdir. Bu nedenle Article 13(2) uygulanamaz. Yalnız başına bir “Koruyucu Sistem” direktifin kapsamında olmayıp bir bütün olarak direktifin kapsamındadır. Bu ise bir teçhizata uygulanan Uygunluk değerlendirme sürecinin bir Koruyucu Sistemi de içerdiği anlamına gelir. Eğer bir başka imalatçı tahliye panelini veya patlama kapağını yedek parça olarak değiştiriyorsa, o zaman bu imalatçı ürününü bağımsız (otonom) sistem olarak piyasaya sürmüş olmalıdır ve bu durumda da direktifin gereklerini uygulamıştır. Buna göre de ürünlerinin testlerini komple “basınç tahliye paneli” veya “tahliye kapağı” için diğer imalatçılardan farklı olarak yapmış ve üzerlerine CE işareti ile Ex işaretini iliştirmiştir		b)Komple aparat Directive 2014/34/EU direktifinin kapsamında değildir Silolar için genellikle b) şıkkı uygulanabilir Komple aparat veya patlama panel veya kapısı Article 2(2) ye göre otonom koruyucu sistemdir. Çünkü Direktifin Article 13(2) si uygulanmak sureti ile piyasaya müstakil olarak sürülmüşlerdir. Bu nedenle bir teçhizatın parçası olarak mütalaa edilerek piyasaya sürülmemişlerdir Filtreler için Uyarı: Madde 4) ve 5) durumlarında imalatçı, filtrenin gövdesinin (özel bir Avrupa Direktifi ile öngörülmemiş olsa bile) bir patlama durumunda patlamaya karşı dayanıklı olmasından sorumludur. Kullanıcılar filtrenin İş Teçhizatının Direktifine uygun olup olmadığını (Work Equipment Directive 2009/104/EC (that repealed the Directive 89/655/EC amended by 95/63/EC and 2001/45/EC); especially Annex I, 2.7.) sorgulamalıdırlar Silolar için Uyarı: Siloların tavanına entegre edilmiş patlama panelleri ve piyasaya bağımsız (otonom) sistem olarak sürülmüş olan ve 2014/34/EU Direktifine göre üretilmiş hafif metallerden imal edilmiş otonom koruyucu sistemler, uygunluk değerlendirmeleri yapılmış ve üzerlerine CE işareti iliştirilmiş olmalıdır
6	Küçük aparat olarak addedilen ve metal muhafazası olmayan filtre torbası, plastik toz toplama torbası ve fanı söz konusu olduğunda		Filtre içerisinde toz bulutunun ateşlediği zaman kullanım sürecinde bir patlama basıncı oluşmuyorsa; bu durumda filtrenin içinde patlama açısından tehlikeli bir alan oluşmuyor demektir. Bu durumda ise ürün ATEX 2014/34/EU direktifinin kapsamı dışında kalır Buna örnek odun tozu ve odun talaşı toplamak için kullanılan filtrelerdir
7	Toz/hava karışımının çok az ihtimalle oluştuğu veya tehlikeli ortam oluşsa bile çok az sıklıkla oluştuğu alanlara yerleştirilen Silo ve Endüstriyel Filtre		Komple Silo ve Endüstriyel Filtre göz önüne alındığında, bu durum ATEX 2014/34/EU Direktifi yükümlülüğünü imalatçıya yükler. Eğer ürünün tamamı bir teçhizat ise, ürünün imalatçısı içeride oluşabilecek bir ateşleme kaynağının dışarıdaki patlayıcı atmosferi tutuşturup tutuşturmayacağının inceleme ve denetimini yapmak zorundadır. Eğer böyle bir durum söz konusu ise bu durumda aparat kategori 3 (Zone 22) e uygunluk değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu tipteki bir teçhizat eğer örneğin civarındaki bir diğer teçhizattan ortama toz yayan bir teçhizat ise, bu teçhizatın da böyle bir ihtiyaca göre uygunluk değerlendirilmesinin yapılması gerekir Silolarda ise eğer içerisinde dışarıdaki patlayıcı atmosferi ateşleyecek bir ateşleme kaynağı yok ise; bu durumda silolar Kategori 3 e göre değerlendirilmez, bu durumda ürün ATEX 2014/34/EU Direktifi kapsamı dışındadır
8	Otonom Koruyucu Sistemler için Genel Uyarı		Binalardaki patlamanın endirekt basınç tahliyesi için alınan önlemler, örneğin pencereler veya hafif malzemeden yapılmış inşaat malzemeleri veya benzerleri 2014/34/EU Direktifi kapsamı dışındadır. İşverenler /Çalışanlar yukarıda belirtilen bu tür önlemleri yerine getirmekle sorumludur. Bu önlemler yerine getirildiği takdirde bina ile ilgili önlemlerin inşaat ve bina mevzuatı ile ilgili gerekliliklerin yerine getirilmesi şartları aranır